| نام مرکز
|
:
|
دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
|
| نوع مدرک
|
:
|
پایان نامه فارسی
|
| زبان مدرک
|
:
|
فارسی
|
| زبان اثر اصلي
|
:
|
فارسی
|
| شماره رکورد
|
:
|
110199
|
| شماره مدرک
|
:
|
۱۶۸۴۴ت
|
| شماره راهنما
|
:
|
WM۱۷۵،ق۶۶۵ط،۱۳۹۶
|
| سرشناسه
|
:
|
قصاب شیرازی،مروارید، پديدآور
|
| عنوان
|
:
|
طراحی و اعتبارسنجی برنامه ارتقاء رفتارهای تغذیه ای نوجوانان دختر شهر اصفهان در سال ۱۳۹۵ [پایان نامه]
|
| نویسنده
|
:
|
/ مروارید قصاب شیرازی
|
| استاد راهنما
|
:
|
اشرف کاظمی
|
| استاد مشاور
|
:
|
فیروزه مصطفوی، رویا کلیشادی
|
| محل تحصیل
|
:
|
: دانشکده پرستاری و مامایی
|
| سال تحصیل
|
:
|
، ۱۳۹۶
|
| مقطع تحصیلی
|
:
|
دکتری تخصصی
|
| رشته تحصیلی
|
:
|
بهداشت باروری
|
| تاریخ دفاع
|
:
|
۱۳۹۶/۰۲/۲۰
|
| صفحه شمار
|
:
|
ک،[۳۰۴]ص.:مصور، جدول، نمودار +سی دی
|
| يادداشت
|
:
|
این یک رساله تحقیقاتی به شماره ۳۹۴۳۳۵ است.
|
| چکيده
|
:
|
مقدمه: افزایش شیوع بیماري هاي غیرواگیر مشکلی مهم در سراسر جهان به ویژه در کشورهایی با درآمد متوسط و پایین محسوب می شود. مهمترین عوامل خطر در ابتلا به این بیماری ها، چاقی، افزایش فشار خون و کلسترول خون گزارش شده است که در ارتباط نزدیک با رفتارهای بهداشتی فرد به ویژه رفتارهای ناسالم تغذیه ای ایجاد می شوند. در نتیجه برنامه ریزی برای تغییر رفتارهای تغذیه ای می توانند نقش مهمی در پیشگیری از این بیماریها داشته باشند. نوجوانان گروه مهمی برای برنامه ریزی در این رابطه هستند، زیرا بسیاری از بیماری های مزمن و جدی دوره بزرگسالی در عادات و رفتارهای نادرست بهداشتی این دوره از زندگی ریشه دارد. هم چنین رفتارهای ناسالم تغذیه ای در نوجوانان شایعتر از گروه های سنی دیگر است. این رفتارها عاملی مهم برای ابتلا به مشکلاتی نظیر چاقی در دوران نوجوانی و ابتلا به بیماری های مهمتر و جدی تری نظیر بیماری های قلبی عروقی، سرطان ها و دیابت نوع دوم در آینده نوجوان می شود. در این میان رفتارهای ناسالم تغذیه ای در دختران نوجوان از نگرانی های اصلی سلامت آنها محسوب می شود، زیرا علاوه بر تاثیر بر بیماری ها، تغذیه سالم دختران در نوجوانی می تواند شرایط سالم برای فرزندآوری آینده آنها و در نتیجه سلامت خانواده ها را تحت تاثیر قرار دهد. رفتارهای تغذیه ای رفتارهای پیچیده ای هستند، تغییر رفتارهایی این چنینی از طریق برنامه هایی که عوامل محدودی را تغییر دهند ایجاد نمی شود، این برنامه ها نیاز به همکاری سازمان های مختلف برای دستیابی به نیازهای اساسی در جهت دستیابی به استراتژی های جدید یا ادغام مناسب آنها به منظور ایجاد انتخاب های تغذیه ای سالم در نوجوانان دارند. بر این اساس مطالعه ترکیبی حاضر با تمرکز بر شواهد علمی روز و نیازهای منطقه ای به طراحی و اعتبارسنجی برنامه ارتقاء رفتارهای تغذیه ای نوجوانان دختر شهر اصفهان اقدام نمود.روش پژوهش: برای انجام پژوهش حاضر، یک مطالعه ترکیبی کمی و کیفی از نوع لانه گزیده انجام گرفت. مطالعه در دو فاز انجام گرفت. فاز اول شامل طراحی برنامه بود. طراحی برنامه در این مطالعه بر مبنای شش گام مدل منطقی برنامه ریزی انجام گرفت. گام اول تحلیل نیازها بود که داده های گروه هدف، جامعه، سازمان مربوطه و متخصصان در این گام استخراج شد. به این منظور مرور بر مطالعات و اسناد بالادستی انجام شد، نظرات متخصصان استخراج و اولویت های رفتاری برای برنامه ریزی در یک جلسه پنل با متخصصان از طریق چک لیست اولویت بدست آمد. گام دوم تعیین واسطه های رفتاری بود که در آن تحلیل عوامل از طریق مرور گسترده متون براساس مدل اجتماعی-اکولوژیک، بحث گروهی متمرکز با نوجوانان در موانع و تسهیل کننده های رفتارهای تغذیه ای سالم، تحلیل برنامه های مشابه در کشور و برگزاری جلسه پنل متخصصان انجام گرفت. مجموعا هشت بحث گروهی متمرکز با ۱۳ نفر نوجوان ۱۳ تا ۱۵ ساله انجام شد و نتایج آن به روش کیفی تجزیه و تحلیل شد. گام سوم انتخاب تئوری، فلسفه، رسالت و کانال های ارتباطی برنامه بود. انتخاب این موارد با توجه به هدف برنامه ریزی، واسطه های کلیدی از نظر نوجوانان و برنامه ریزان و قابلیت اجرایی برای سازمان مربوطه انجام شد. گام چهارم تعیین اهداف براساس واسطه های رفتارهای برنامه بود. گام پنجم تعیین استراتژی ها و فعالیت های برنامه براساس واسطه های رفتاری بود. گام ششم طراحی ارزشیابی برنامه بود. سپس در فاز دوم مطالعه، اعتبارسنجی برنامه به روش دلفی طی چهار راند و با مشارکت ۱۴ نفر از متخصصین حوزه بهداشت باروری، آموزش بهداشت، پزشکی اجتماعی، تغذیه، بهداشت مدارس و برنامه ریزی و انجام و و برنامه نهایی برای سازمان آموزش و پرورش شهر اصفهان به تصویب رسید. در فاز دوم مطالعه، یک مطالعه مدرسه محور و مبتنی بر تئوری شناختی اجتماعی در دختران نوجوان شهر اصفهان اجرا و تاثیر آن بر رفتارهای تغذیه ای (مصرف صبحانه، میوه و سبزی، تنقلات ناسالم و غذای آماده) و واسطه های رفتاری سه و شش ماه بعد سنجیده شد. این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی، بر ۲۳۰ نوجوان دختر انجام شد (۱۱۵ نفر در گروه مداخله و ۱۱۵ نفر در گروه کنترل). تفاوت نمره های میانگین قبل و بعد از مداخله در دو گروه، به وسیله آنالیز کوواریانس تحلیل شد. برای بررسی اثر مداخله بر میانگین نمره واسطه های رفتاری و رفتارهای تغذیه ای در زمانهای پیگیری از تحلیل اندازه های تکراری استفاده شد. هم چنین، ارتباط تغییرات هر یک از عوامل واسطه ای بر تغییرات هر یک از رفتارهای تغذیه ای در شش ماه پس از مداخله به کمک برازش مدل های رگرسیونی خطی مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: در فاز اول مطالعه، نتایج گام اول مرحله برنامه ریزی نشان داد که رفتارهای مصرف صبحانه، میوه و سبزی و کاهش مصرف تنقلات ناسالم و غذای آماده اولویت رفتاری در برنامه ریزی هستند. در گام دوم واسطه های رفتاری شناسایی شدند. تحلیل برنامه ها نشان داد که تئوری های تغییر رفتار و دیدگاه های نوجوانان باید در برنامه کنونی مد نظر قرار گیرد. بحث گروهی متمرکز نهایتا سه طبقه اصلی عوامل فردی، بین فردی و محیطی ایجاد کرد. جلسه پنل مشخص نمود، قوانین، دسترسی، حمایت والدین و معلمان، آگاهی، عوامل شناختی-عاطفی و مهارتی عواملی هستند که باید در برنامه مد نظر قرار گیرند. در گام سوم تئوری شناختی اجتماعی به دلیل تمرکز آن برعوامل فردی، رفتاری و محیطی، برای تدوین اهداف، استراتژی ها و فعالیت های برنامه انتخاب شد. سازه های آگاهی، خودکارامدی، انتظارات و امید پیامد، خودتنظیمی و عوامل اجتماعی-محیطی، از تئوری در نظر گرفته شدند. ارزشیابی نتایج و فرآیند برای برنامه طراحی شد. نسخه اولیه برنامه توسط تکنیک دلفی پس از اعمال اصلاحات به روش کیفی، با ۹۵ درصد توافق نهایی شد. این برنامه چند جزئی در ۱۸ صفحه شکل گرفت و آموزش، مشارکت والدین-معلمان، درگیر کردن رسانه ها و تشریک مساعی با افراد کلیدی را براساس شواهد علمی و در تلاش برای پر کردن جاهای خالی در برنامه های سلامت نوجوانان دختر در خود جای داد. نتایج اصلی فاز مداخله ای در این مطالعه نشان داد منطبق با پیش فرض مطالعه، افزایش معنی داری در رفتارهای سالم تغذیه ای و واسطه های رفتاری در گروه مداخله نسبت به مقادیر قبل از مداخله در ۳ و ۶ ماه پس از مداخله حاصل شده است. نتایج رگرسیون نشان دهنده ارتباط معنی دار تغییرات در اکثر واسطه های رفتاری با تغییرات در رفتارهای تغذیه ای بود. نتیجه گیری: نتایج کلی مطالعه ترکیبی انجام شده در این پژوهش مشخص کرد رفتارهای ناسالم تغذیه ای در دختران نوجوان از سطوح متعددی منشا می گیرند. تحلیل نتایج تاکید کرد، برنامه ارتقاء رفتارهای تغذیه ای باید مبتنی بر جنبه های خاص رفتار، شواهد موجود و تئوری ها تدوین شود. برنامه وسیع حاضر می تواند به برقراری ارتباط افراد کلیدی مانند والدین و معلمان کمک کند، برنامه های مدرسه و جامعه را تلفیق نماید و در این راستا توانایی غلبه بر موانعی مانند کمبود منابع مالی را دارد. کاربرد گام های مدل منطقی برنامه ریزی نظیر آنچه در مطالعه حاضر انجام گرفته است به تیم تحقیقاتی اجازه می دهد تا شانس بی توجهی نسبت به عوامل اساسی در برنامه ریزی را کاهش دهند، بنابراین کاربرد این مدل می تواند در تدوین برنامه ای با دقت بالا برای ارتقاء رفتارهای تغذیه ای کمک کننده باشد. هم چنین نتایج پایه مرحله مداخله ای نشان داد که نوجوانان دختر رفتارهای ناسالم تغذیه ای دارند، بنابراین نیاز ضروری به ایجاد مداخلاتی که این رفتارها را هدف قرار دهند وجود دارد. نتیجه نهایی این مطالعه نشان داد که مداخلات مدرسه محور مبتنی برتئوری شناختی اجتماعی در ارتقاء رفتارهای تغیه ای دختران نوجوان موثر هستند. این نتایج می تواند از ارتقاء سیاست گزاری ها حمایت کند و چارچوبی را برای اجرای مداخلات جند جزئی در مدارس فراهم آورد. کلید واژه ها: رفتارهای تغذیه ای، نوجوانان، مدل منطقی برنامه ریزی، مطالعه ترکیبی، مطالعه کارآزمایی بالینی، تکنیک دلفی، مدرسه.
|
| توصیفگر
|
:
|
رفتار تغذیه ای
|
|
|
:
|
نوجوانان
|
|
|
:
|
آموزش بهداشت
|
|
|
:
|
مدل های منطقی
|
|
|
:
|
Feeding Behavior
|
|
|
:
|
Adolescence
|
|
|
:
|
Health Education
|
|
|
:
|
Logistic Models
|
| شناسه افزوده
|
:
|
کاظمی،اشرف، استاد راهنما
|
|
|
:
|
مصطفوی،فیروزه، استاد مشاور
|
|
|
:
|
کلیشادی،رویا، استاد مشاور
|
| شناسه افزوده
|
:
|
مرکز تحقیقات مراقبت های پرستاری و مامایی
|